နယူးေဒလီ(မဇၥ်ိမ) ။ ။ ေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္လာသူ ဟာသပညာရွင္လည္းျဖစ္ ကဗ်ာဆရာလည္း ျဖစ္သူ ဇာဂနာအေပၚ အစိုးရမွ တားျမစ္ ပိတ္ပင္ထားမႈမ်ားအားလံုး ႐ုပ္သိမ္းေပးရန္ ႏိုင္ငံတကာရွိ စာေပႏွင့္ သတင္းသမား မ်ား လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္အတြက္ လႈပ္ရွားသည့္ လန္ဒန္အေျခစိုက္ PEN International က ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။
“ဇာဂနာ အေပၚ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ားသည္ လူ႔အခြင့္အေရး ပုဒ္မ ၁၉ ပါ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္ကို ခ်ဳိးေဖာက္ ျခင္း ျဖစ္၍ တားျမစ္မႈမ်ားအားလံုး ႐ုပ္သိမ္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုသည္” ဟု လန္ဒန္အေျခစိုက္ PEN International ၏ ေအာက္တိုဘာ ၁၂ ရက္ေန႔စြဲပါ ထုတ္ျပန္ခ်က္က ဆုိသည္။ ဇာဂနာမွာ စစ္အစိုးရ လုပ္ရပ္မ်ားကို ထိထိမိမိ သေရာ္သည့္ ႏိုင္ငံေရး ျပက္လံုးမ်ားေၾကာင့္ အႏုပညာ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ကို ထုတ္လႊင့္၊ ေဖာ္ျပျခင္း မျပဳရန္ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ တရားဝင္ စာထုတ္ကာ ပိတ္ပင္ခဲ့ သည္။ ယင္းအျပင္ နာဂစ္မုန္တုိင္း ဒုကၡသည္မ်ားကို ကူညီေနစဥ္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ေထာင္ဒဏ္ ၃၅ ႏွစ္ ခ်ခံခဲ့ရသည္။
ျမစ္ႀကီးနားေထာင္မွ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္လာသည့္ ကိုဇာဂနာက ျပည္တြင္းထုတ္ ဂ်ာနယ္မ်ားတြင္ မိမိ၏ ဓာတ္ပံု အား ျပန္လည္ ေဖာ္ျပလာေသာ္လည္း အႏုပညာ ဆက္လုပ္ခြင့္ ရ၊ မရႏွင့္ ပတ္သက္၍ မသိရေသးေၾကာင္း ေျပာဆုိ သည္။
“ က်ေနာ့္ပံုကို ဘယ္ဂ်ာနယ္ ဘယ္စာေစာင္မွ မထည့္ရဘူး၊ အသံေတာင္ မသံုးရဘူးဆိုၿပီး အမိန္႔ ထုတ္ထားတယ္။ ေထာင္က ထြက္လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ က်ေနာ့္ပံုကို ဂ်ာနယ္ေတြမွာ မ်က္ႏွာဖံုးေတြနဲ႔ ထြက္လာေကာ၊ အဲဒါေတြက ၿပီးသြားလား၊ မၿပီးေသးဘူးလားဆိုတာ က်ေနာ္မသိဘူး” ဟု ဇာဂနာက မဇၥ်ိမကုိ ေျပာသည္။
ကဗ်ာဆရာ၊ စာေရးဆရာ၊ ဒါ႐ိုက္တာ၊ သ႐ုပ္ေဆာင္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ နာမည္ေက်ာ္သည့္ စြယ္စံုရ ဟာသပညာရွင္ ဇာဂနာ (ေခၚ) ကုိသူရမွာ အႏုပညာ လုပ္ငန္းမ်ား ျပန္လည္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရ၊ မရ မသိရေသးေသာ္လည္း လြတ္လာၿပီး ရက္ပိုင္းအတြင္း စီးပြားေရး ေၾကာ္ျငာမ်ား ႐ိုက္ကူး၊ သ႐ုပ္ေဆာင္ရန္ ကမ္းလွမ္းမႈမ်ား ရွိေနသည္ဟု သိရသည္။
ဇာဂနာ အေနျဖင့္ ႐ုပ္ရွင္၊ ဗီဒီယိုႏွင့္ စီးပြားေရး ေၾကာ္ျငာမ်ား ႐ိုက္ကူးပါက ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္လႊင့္ခြင့္ ေပး၊မေပးကိုမူ မသိရေသးေၾကာင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ႐ုပ္ရွင္ အစည္းအ႐ံုးက ေျပာသည္။
“ အခုထိေတာ့ ခြင့္ျပဳတယ္ ဆိုတာမ်ဳိး ဆက္သြယ္ မလာေသးဘူး၊ ႐ုပ္ရွင္ ဆင္ဆာအဖြဲ႔ကို တင္ေတာ့မွ ဇာတ္လမ္း စိစစ္ေရးက ပယ္မလား၊ ပိတ္မလား အဲဒါကိုပဲ ၾကည့္ၿပီးမွပဲ လုပ္ခြင့္ရ၊ မရ သိရမယ္" ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံ ႐ုပ္ရွင္ အစည္းအ႐ံုး ဒုဥကၠ႒ တဦးက ဆိုသည္။
ျပန္ၾကားဝန္ႀကီးဌာနက ႐ုပ္ရွင္ေလာကရွိ အႏုပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားကို ႐ုပ္ရွင္ အစည္းအ႐ံုးမွ တဆင့္ ေပးပို႔ အေၾကာင္းၾကားေလ့ရွိရာ ဇာဂနာ၏ အႏုပညာ အလုပ္မ်ား ခြင့္ျပဳေရးမွာ “ဝန္ႀကီးေပၚ မူတည္တယ္၊ ေပၚလစီကိုး” ဟု သူက ဆုိသည္။
ျမန္မာ့႐ုပ္ရွင္ ဆင္ဆာအဖြဲ႔ကို ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာနမွ အာဏာပိုင္မ်ား ဦးစီးသည့္ ျမန္မာ့ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းႏွင့္ ႐ုပ္ရွင္ အစည္းအ႐ံုးမွ တတ္သိ ပညာရွင္တို႔ျဖင့္ ပါဝင္ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး အစိုးရကို ထိခုိက္မည္ဟု ယူဆသည့္ စကား လံုးမ်ား (ဒိုင္ယာေလာ့ခ္)၊ ဇာတ္လမ္း ဇာတ္ကြက္မ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ ျပင္ဆင္ခိုင္းသလို ဇာတ္ကား ထုတ္ခြင့္ မျပဳျခင္း၊ အႏုပညာရွင္မ်ားကို ဇာတ္ကား ႐ိုက္ခြင့္ပိတ္ပင္ျခင္းမ်ားျဖင့္ အေရးယူေလ့ရွိသည္။
ဟာသ အႏုပညာရွင္ ဇာဂနာ အပါအဝင္ ပိတ္ပင္ခံထားရသည့္ အႏုပညာရွင္မ်ားမွာ ႐ုပ္ရွင္ သ႐ုပ္ေဆာင္ အကယ္ဒမီ ေက်ာ္သူ၊ လူရႊင္ေတာ္ ဦးပါပါေလး၊ ဦးလူေမာ္၊ ဦးလူေဇာ္တို႔လည္း ပါဝင္သည္။
“ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေက်ာ္ဆန္းတို႔ ဘယ္လို ဆံုးျဖတ္မလဲ မသိေသးဘူး။ ကိုသူရကိုေတာ့ ေထာင္ထဲ ထည့္ၿပီးေတာ့ အျပစ္ေပး လိုက္တယ္။ က်ေနာ့္ကို က်ေတာ့ အျပင္လႊတ္ထားၿပီး အႏုပညာ လုပ္ခြင့္မေပးဘူး။” ဟု နာေရး ကူညီမႈမ်ား လုပ္ကုိင္ ေနသည့္ ႐ုပ္ရွင္မင္းသား ေက်ာ္သူက ေျပာသည္။
ေက်ာ္သူမွာ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ေရႊဝါေရာင္ လႈပ္ရွားမႈတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ ဆႏၵျပသည့္ သံဃာေတာ္မ်ားအား ဆြမ္းကပ္ရာတြင္ ဇာဂနာႏွင့္အတူ လႈပ္ရွားခဲ့သူ ျဖစ္သည္။